ESB og hagsmunir atvinnulífsins

Sú skoðun hefur komið fram hjá einhverjum atvinnurekendum að það verði auðveldara að ná árangri í rekstri Íslenskra fyrirtækja ef Ísland gerist aðili að ESB og hér verði tekin upp evra í framhaldinu. Þá munum við losna við þann óstöðugleika sem einkennt hefur krónuna og aðgangur að erlendu lánsfé batni. Sumir virðast jafnvel trúa því að aðildarumsókn ein og sér muni efla tiltrú erlendra fjárfesta, styrkja gengi krónu og bæta aðgang að erlendu lánsfé.

Trúverðugleiki eða hókus pókus? 

Því miður bendi allar hagstærðir til þess að Ísland muni ekki ná að uppfylla skilyrði ESB um upptöku evru fyrr en eftir mörg ár, líklega áratugi. Þetta vita erlendir fjárfestar að sjálfsögðu og því mun tiltrú þeirra ekki aukast í bráð þótt við göngum í ESB. Við þurfum að grípa til mun trúverðugri aðgerða til að vekja tiltrú fjárfesta og gæta þess að eyða ekki tíma í að elta þá hókus pókus lausn stjórnmálamanna sem ESB aðild er.

Evran of sterk fyrir Írland

Aðgangur að lánsfé er erfiður alls staðar í heiminum. Hvernig halda menn að írskum fyrirtækjum gangi að fá lán núna? Samt eru Írar í ESB og með hina rómuðu evru. Evran er bara of sterk fyrir Írland núna og þeir geta engu breytt um það. Samkeppnishæfni írsks atvinnulífs hefur minnkað í samanburði við breskt atvinnulí því gengi pundsins hefur lækkað miðað við evru. Vandamál Írlands verður auðvitað ekki leyst með því að ganga í ESB og taka upp evru. Eins og Íslendingar, þá gerðu Írar sín mistök og nú þurfa þeir að vinna sig upp úr vandanum með trúverðugum aðgerðum, eins og við. 

ESB hindrar ekki aðildarríki sín í að gera mistök og ESB leysir heldur ekki vandamálin fyrir sín aðildarríki. Þegar harðnar á dalnum er Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn sendur inn í aðildarríkið.

Krónan er samkeppnistæki

Krónan truflaði Ísland ekki í því að komast úr hópi fátækustu þjóða Evrópu í hóp þeirra ríkustu á fáeinum áratugum.

Ég dreg í efa að annar gjaldmiðill hefði verið eitthvað hentugri eða við öðlast meiri lífsgæði með alþjóðlega mynt. Lönd sem hafa eigin gjaldmiðil eru nefnilega samkeppnishæfari en önnur lönd og þau geta betur mætt hagsveiflum. Þau geta frekar haldið atvinnuleysi niðri, sköttum lágum og viðvarandi afgangi af viðskiptum við útlönd ef rétt er haldið á spilunum. Joseph Stiglitz hagfræðingur og nóbelsverðlaunahafi skrifaði mjög áhugaverða skýrslu fyrir Seðlabankann árið 2001 sem innihélt prýðilegar ábendingar um hvernig við gætum náð árangri með eigin mynt, varið hana gegn spákaupmennsku ofl. Seðlabankinn hefði betur farið eftir þeim ábendingum. Það væri líklega trúverðugt í augum umheimsins ef við tækjum upp þau ráð núna í stað þess að tala niður krónuna sem ónýtan gjaldmiðil.

Áhættusamt að ganga inn

Það er ekki bara óþarft fyrir Ísland að ganga í ESB heldur er það líka áhættusamt. Við erum mjög fá og eigum hlutfallslega miklu meira af auðlindum, land- og hafsvæðum en aðrir íbúar Evrópu. Hagsmunir okkar eru ólíkir þeirra að því leiti að við erum aflögufær með orku, land og prótein en Evrópubúa skortir orku, vatn og prótein. Við ættum ekki að freista þeirra með því að deila með þeim löggjafarvaldi yfir landinu. Til langs tíma litið mun það bara fara á einn veg.

Tollabandalag með hverfandi hagvöxt 

Það þjónar ekki hagsmunum íslensks atvinnulífs vel að loka sig inni í tollabandalagi með þjóðum sem sjá fram á minni hagvöxt en flest önnur svæði heims. Skýrsla Alþjóðagjaldeyrissjóðsins um Evrópusvæðið dregur upp dökka mynd af ástandinu í ESB næsta áratuginn. Á sama tíma er hagvöxtur í Kína 7% og ágætt ástand í Kanada. Nýlega tók gildi fríverslunarsamningur við Kanda og samningur við Kína er á leiðinni.

Fríverslunarsamningar Íslands eru ómetanlegur fjársóður 

Rétt að geta þess að fríverslunarsamningar Íslands við önnur lönd eru ómetanlegur fjársjóður sem tekið hefur áratugi að byggja upp en þeir munu allir falla niður við inngöngu í ESB og verða ekki endurvaktir þótt við segjum okkur úr sambandinu. Úrsögn úr ESB er því nánast óhugsandi, hversu illa sem okkur líkar vistin.

Kosningasvindl á Íslandi?

VG undir forystu Steingríms J Sigfússonar hafa blekkt kjósendur sína fullkomlega. Ég kaus VG nær eingöngu vegna stefnu flokksins gegn aðild að ESB. Nú stendur þessi sami flokkur og Steingrímur J að tillögu um aðildarumsókn í ESB, án þess að spyrja þjóðina álits.

Varla get ég verið einn um þá tilfinningu að atkvæði mitt hafi verið misnotað í einhverskonar kosningasvindli?

Það hlýtur að vera fullkomlega ólýðræðislegt að lofa kjósendum einni stefnu en taka svo upp þveröfuga stefnu eftir kosningar. Hvaða tilgang hafa annars kosningar? Um hvað er maður að kjósa?

VG eiga að sýna þann manndóm að annað hvort segja sig úr ríkisstjórn eða fylgja þeirri stefnu sem lofað var fyrir kosningar.

Í stefnu VG stendur: 

Hugsanlegur ávinningur af aðild Íslands að Evrópusambandinu réttlætir ekki frekara framsal á ákvörðunarrétti um málefni íslensku þjóðarinnar og er aðild að Evrópusambandinu því hafnað.

Alþingi verður að fella ICESAVE frumvarpið

Alþingi verður að segja NEI við frumvarpi ríkisstjórnarinnar um ríkisábyrgð á tryggingasjóð innistæðueigenda. Það finnast hvorki lagaleg né siðferðileg rök fyrir því að varpa skuldum einkabanka á saklausan almenning.  Ríkisstjórn Íslands hefur koðnað undan þrýstingi frá Bretum, Hollendingum og öðrum Evrópuþjóðum sem vildu ekki fara dómstólaleiðina vegna þess að þau hefðu tapað málinu á lagarökum. Evrópuþjóðir óttuðust að málareksturinn hefði "kollvarpað trausti á fjármálakerfi allra Evrópuríkja" eins og fram kemur í greinargerð með frumvarpinu:

Íslensk stjórnvöld hafa allt frá upphafi málsins haldið því sjónarmiði fram af miklum þunga að tilskipun 94/19/EB um innstæðutryggingar hafi verið innleidd í íslenskan rétt á fullnægjandi hátt og án athugasemda og að íslenska ríkinu beri ekki að ábyrgjast innstæður umfram þá upphæð sem var í tryggingarsjóði innstæðueigenda. Íslensk stjórnvöld bentu einnig á samábyrgð Evrópuríkja vegna þess hve regluverkið varðandi innstæðutryggingar var gallað, enda hafi því ekki verið ætlað að taka til kerfisbundins hruns meginþorra fjármálastofnana á sama tíma. Í ljósi mikilvægis málsins var leitað eftir því að úr málinu yrði skorið fyrir dómi eða með öðrum viðunandi lögfræðilegum hætti. Staðreyndin er þó sú að allar leiðir til þess að leggja málið í dóm eða gerð myndu krefjast samþykkis allra málsaðila í samræmi við óumdeildrar meginreglu þjóðaréttar. Bretland og Holland þvertóku fyrir slíkan málarekstur og voru studd af öllum Evrópusambandsríkjunum auk Noregs. Rök þeirra voru samhljóða á þá leið að takmörkun ábyrgðar við eignir tryggingarsjóða væri fráleit lögfræðileg túlkun og málarekstur um slíkt væri til þess eins fallinn að grafa undan, ef ekki kollvarpa, trausti á fjármálakerfi allra Evrópuríkja. 

 

Ef íslendingar höfðu svona rangt fyrir sér og ríkinu bar að greiða það sem á vantar í tryggingasjóðinn, þá stafaði fjármálakerfinu auðvitað engin hætta af málinu þótt það væri tekið fyrir. ESB þorði greinilega ekki að taka þann slag.

Þegar kreppan skall á og bankarnir féllu kusu Bretar og Hollendingar að borga trygginguna út þótt þeim bæri ekki skylda til þess. Þetta gerðu þeir í því skyni að auka traust á bankakerfum sínum og draga þannig úr líkum á falli sinna banka. Þetta var þeirra val og eflaust skynsamlegt. En svo tóku þeir sig saman um að koma skuldinni á íslendinga og þegar lagarök þraut beittu þeir í staðinn þvingunum og hótunum.

Í stað þess að standa og berjast, guggnaði ríkisstjórnin og tók að ganga erinda Evrópu við það að leggja gríðarlegar skuldir á blásaklausa landsmenn. Varlega áætlað 2-3 milljónir á hvert mannsbarn, 12 milljónir á meðalfjölskyldu og við þetta bætast vaxtavextir. Jafnvel í mesta góðærinu voru ekki sérlega margar fjölskyldur sem voru aflögufærar um 12 milljónir. Hugsum okkur nú að ALLAR fjölskyldur leggi til 12 milljónir. Það mun augljóslega steypa þjóðinni í fátækt, jafnvel við bestu skilyrði.

Viðskiptaráðherrann hefur samt haldið því fram í blaðagrein og í þingræðu að þjóðin geti staðið undir þessu. Það er gott að vera bjartsýnn en mér er það óskiljanlegt hvernig ráðherrann getur talið sér trú um þetta. Sigmundur Davíð bendir á í sínu andsvari að þessa skuld þarf að greiða í beinhörðum gjaldeyri og hún er hrein viðbót við allt það eignatjón sem íslendingar þegar mátt þola og allar skuldirnar sem eru nú þegar að sliga fyrirtæki og heimili. 

Önnur ástæða til að fella þetta ICESAVE frumvarp er samningurinn sjálfur sem er vægast sagt mjög einhliða og óaðgengilegur fyrir Ísland. Vextirnir allt of háir og til hvers eru þessi ákvæði um aðför að eignum ríkisins hvar sem þær finnast þegar dráttur verður á greiðslu? Samningurinn gjaldfellur líka í heild sinni ef alþingi setur lög sem Bretar eða Hollendingar telja að ógni greiðslugetu okkar. Þetta þýðir að öll ný lög þurfa að samþykkjast fyrirfram af þessum þjóðum á lánstímanum. Það eitt er óþolandi niðurlæging og skerðing á fullveldi okkar sem þjóðar.

Þessi ómögulegi samningur tekur ekki gildi nema alþingi samþykki ríkisábyrgð á skuld tryggingasjóðsins. Ríkið ber enga ábyrgð á sjóðnum samkvæmt neinum lögum, nema Alþingi sé svo vitlaust að samþykkja það.

Hvað gerist hinsvegar ef Alþingi fellir málið? Lífið heldur áfram. Skuldir okkar verða viðráðanlegri. Krónan styrkist og skuldir í erlendum myntum lækka tilsvarandi. Lánshæfismat skánar. Það verður ekki slökkt á Íslandi. Bretar og Hollendingar munu vilja semja, það er þeirra hagur að ná einhverju út úr okkur. 

Alþjóðasamfélagið mun ekki fordæma smáþjóð fyrir að standa á lagalegum rétti sínum. Jafnvel þótt öll ESB lönd velji að ríkistryggja sína innlánstryggingasjóði umfram lagaskyldu þá skapar það ekki lagalega skyldu fyrir Ísland að gera það sama.

Það mun enginn fordæma Ísland fyrir að hafna samningi sem það getur ekki staðið við.

Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn mun ekki afturkalla lánin þótt við stöndum á rétti okkar í þessu máli.

Evrópusambandið mun ekki hafna aðildarumsókn Íslands, því miður. Því við höfum ekki brotið nein lög Evrópusambandsins. Við fórum einmitt eftir lögunum í hvívetna.

Bretar og Hollendingar munu heldur ekki mótmæla inngöngu Íslands, því miður, því þeir hafa mikla hagsmuni af því að við göngum þar inn - hvernig sem þetta ICESAVE mál velkist.

Innistæðulaus hræðsluáróður í Noregi

Dag Seijerstad, sérfræðingur í Evrópumálum hjá Norsku Nei Til EU samtökunum flutti erindi á opnum fundi í Háskólatorgi í dag. Hann sagði meðal annars frá því að í aðdraganda síðari þjóðaratkvæðagreiðslunnar árið 1994 hafi ESB sinnar spáð mikilli óáran ef þjóðin samþykkti ekki ESB samninginn.

ESB sinnar básúnuðu að ef Noregur gengi ekki í ESB myndi allt þetta gerast: Norska krónan ætti enga framtíð, vextir myndu hækka, erlendir fjárfestar forðast Noreg og landið einangrast og verða einhverskonar "Albanía norðursins". 

Niðurstaða þjóðaratkvæðisins varð samt sú að aðild var hafnað. Í kjölfarið styrktist krónan, vextir fóru að lækka, erlent fjármagn og fjárfestar sýndu Noregi síst minni áhuga en áður og í fyrra var Noregur tilnefndur í hóp 10 áhrifamestu þjóða í þróun heimsmála. 

Hrakspár ESB sinna reyndust gjörsamlega innistæðulausar.

Innganga í ESB þýðir minni áhrif fyrir Ísland í samfélagi þjóðanna

Ísland hefur verulega hagsmuni af því að treysta alþjóðleg tengsl hjá alþjóðastofnunum. Hagsmunir okkar eru á mörgum sviðum í alþjóðlegri samvinnu. Eins og er hefur Íslenska þjóðin góða möguleika á að koma eigin sjónarmiðum milliliðalaust á framfæri. Við inngöngu í ESB mun hinsvegar draga verulega úr sýnileika og áhrifum Íslands á alþjóðasviðinu enda sér ESB að mestu um utanríkismál sinna aðildarríkja.  

Aðildarríki ESB eru reyndar áfram aðilar að Sameinuðu Þjóðunum, WTO og fleiri stofnunum en koma ekki sjálf að samningaborðinu. ESB sér um milliríkjasamninga fyrir hönd sinna aðildarríkja. Hlutverk aðildarríkjanna er að styðja þá stefnu sem ESB mótar. 

Það má vera ljóst að ef Ísland gengur í ESB þá munu áhrif okkar í samfélagi þjóðanna minnka verulega. Samband okkar við alþjóðasamfélagið verður gegnum Brussel.

Hafa EFTA ríkin engin áhrif á ESB löggjöf?

Margir halda því fram að Ísland sem EFTA ríki hafi engin áhrif á löggjöf sem kemur frá ESB.  Við skoðun á EES samningnum, einkum gr. 99 og gr. 100 kemur hins vegar skýrt fram að EFTA ríkin skulu höfð með í ráðum. Framkvæmdastjórn ESB er skylt að leita ráða hjá sérfræðingum EFTA ríkjanna við undirbúning að nýrri löggjöf sem EES samningurinn tekur til.

99. gr.

1. Þegar framkvæmdastjórn EB hefur undirbúning að nýrri löggjöf á sviði sem samningur þessi tekur til skal hún óformlega leita ráða hjá sérfræðingum EFTA-ríkjanna á sama hátt og hún leitar ráða hjá sérfræðingum aðildarríkja EB við mótun tillagnanna.

2. Þegar framkvæmdastjórnin sendir ráði Evrópubandalaganna tillögur sínar skal hún senda afrit af þeim til EFTA-ríkjanna.

Fyrstu skoðanaskipti skulu fara fram í sameiginlegu EES-nefndinni óski einhver samningsaðila þess.

3. Á þeim tíma sem líður fram að töku ákvörðunar í ráði Evrópubandalaganna skulu samningsaðilar, í samfelldu ferli upplýsingaskipta og samráðs, ráðgast hver við annan í sameiginlegu EES-nefndinni að beiðni einhvers þeirra á öllum tímamótum á leið að endanlegri töku ákvörðunar.

4. Samningsaðilar skulu starfa saman af heilum hug á upplýsinga- og samráðstímabilinu með það fyrir augum að auðvelda ákvarðanatöku í sameiginlegu EES-nefndinni í lok meðferðar málsins.

 

Þessi grein veitir Íslandi greiðan aðgang að framkvæmdastjórn ESB frá upphafi til loka undirbúningsferlis að nýrri löggjöf. Ráðherranefnin metur hvort hún nýtir sér þau ráð sem sérfræðingar Íslands leggja til, en hafnar eflaust því sem ekki er talið nýtilegt við lagagerðina. Það verður að teljast mikil bjartsýni að ráðleggingar Íslands vegi eitthvað þyngra eftir inngöngu í ESB. Við erum nú þegar með fullan tillögurétt á lagasamningarstiginu og bætir litlu við þótt við fengjum 0.06% atkvæðarétt í þinginu.

100. gr.

Framkvæmdastjórn EB skal tryggja sérfræðingum EFTA-ríkjanna eins víðtæka þátttöku og unnt er á viðkomandi sviðum við undirbúning á drögum að tillögum er síðar eiga að fara fyrir þær nefndir sem eru framkvæmdastjórninni til aðstoðar við beitingu framkvæmdarvalds hennar. Í þessum málum skal framkvæmdastjórn EB, þegar hún gengur frá tillögum, ráðgast við sérfræðinga EFTA-ríkjanna á sama grundvelli og hún ráðgast við sérfræðinga aðildarríkja EB.

Í þeim tilvikum þegar mál er til meðferðar hjá ráði Evrópubandalaganna í samræmi við starfsreglur sem gilda um viðkomandi nefnd skal framkvæmdastjórn EB koma áliti sérfræðinga EFTA-ríkjanna á framfæri við ráð Evrópubandalaganna.

 

Þessi grein tryggir sérfræðingum frá EFTA ríkjunum eins víðtæka þátttöku og unnt er og skyldar framkvæmdastjórn ESB til að ráðgast við EFTA ríkin á sama grundvelli og við ESB ríkin.

Það er vonandi öllum ljóst af lestri greina 99 og 100 að Ísland hefur MJÖG mikla möguleika til að hafa áhrif á lagasetningu framkvæmdastjórnar ESB. Nánast til jafns við ESB ríkin sjálf. Það er vandséð að áhrif okkar aukist nokkuð við það að fá 0.06% atkvæða.

Á vef Samfylkingarinnar segir neðarlega á þessari síðu.

Vissir þú:

... að Íslendingar þurfa nú þegar samkvæmt EES-samningnum að taka upp þrjá fjórðu hluta þeirrar löggjafar sem felst í Evrópusambandsaðild – en hafa engin áhrif á efni hennar?

Óðagot veit ekki á gott

Hvers vegna allt þetta óðagot? Hvers vegna að þröngva þjóðinni í aðildarumsókn í stað þess að leggja fyrst málið upp, kynna staðreyndir, hvetja til skoðanaskipta? Hvað hafa ESB sinnar að óttast ef ESB er svona augljóslega besti kosturinn í stöðunni?

Hvers vegna þurfum við að taka ákvörðun í flaustri sem varðar alla framtíð og komandi kynslóðir?

Það er búið að telja þjóðinni trú um að ekkert komi í ljós fyrr en í aðildarviðræðum, en þá komi allt í ljós og þá geti menn gert upp hug sinn vel upplýstir.

Hið sanna er að aðildarviðræður hefjast aðeins með umsókn.  Allar þjóðir sem hafa sótt um aðild, hafa náð samningi. 

Náist samningur hlýtur hann að teljast ásættanlegur af þeim sem hafa umboð til samninga (ríkisstjórn og ESB). Hún mun því leggjast á árarnar með ESB að selja þjóðinni samninginn sem ásættanlega niðurstöðu.

Ríkisstjórnin, ESB og ESB sinnar munu reka áróður fyrir að samningurinn verði samþykktur í þjóðaratkvæði. Það verður ójafn leikur.

Aðeins ein þjóð, Norðmenn, hefur staðist slíkan þrýsting og það mjög naumlega. En Norðmenn voru ekki hnípin þjóð í vanda eins og Íslendingar er nú.

Ef við sækjum um núna verður aldrei hlutlaus umræða um kosti og galla aðildar. 

Hlutlaus umræða getur aðeins átt sér stað ef fram fer tvöföld þjóðaratkvæðagreiðsla. Umræðan þarf að eiga sér stað áður en Ríkisstjórnin hefur sótt um og náð samningi. Þetta vita ESB sinnar og þess vegna vilja þeir sækja strax um. í óðagoti.

Munum að við erum að fjalla um eina stærstu ákvörðun í sögu þjóðarinnar. Við þurfum að vanda okkur, megum ekki stytta okkur leið um of - við berum ábyrgð gagnvart komandi kynslóðum. 

Ellefu firrur (Jóns Baldvins Hannibalssonar) um Evruland

Jón Baldvin Hannibalsson ritar langa grein í Fréttablaðið 1. maí sl. sem titluð er "Ellefu firrur um Evruland". Í henni gerir Jón Baldvin tilraun til að leiðrétta helstu ranghugmyndir þeirra sem efast um að ESB sé góður kostur fyrir Ísland. Það er því full ástæða til að skoða röksemdir Jóns Baldvins og íhuga þær lið fyrir lið. Jón Baldvin skrifar:

1. Fullveldi fyrir bí. Evrópusambandið er samtök sjálfstæðra þjóða og fullvalda ríkja. Sérstaða Evrópusambandsins er sú að aðildarríki láta af hendi hluta af fullveldi sínu, en fá í staðinn hlutdeild í samþjóðlegu valdi sambandsins. Þetta þýðir meðal annars að smáþjóðir eru áhrifameiri um eigin hagsmuni innan sambandsins en utan. 

Eystrasaltsþjóðirnar eru gott dæmi um það. Þær endurheimtu sjálfstæði sitt formlega árið 1991, eftir að hafa verið innlimaðar með hervaldi í sovéska nýlenduveldið í tæplega hálfa öld. Fyrsta verk þeirra að fengnu sjálfstæði var að ganga í Evrópusambandið. Það gerðu þær að sjálfsögðu ekki til þess að farga nýfengnu fullveldi, heldur til að festa það í sessi og tryggja það fyrir utanaðkomandi ásælni. Þær gengu í ESB til þess að styrkja stöðu sína sem sjálfstæðar þjóðir. Það er fásinna að halda því fram að frændþjóðir okkar á Norður­löndum, sem eru í ESB, séu ekki lengur sjálfstæðar þjóðir. 
Með aðild okkar að EES-samningnum erum við nú þegar aðilar að ESB að u.þ.b. tveimur/þriðju hlutum, án þess að hafa áhrif á þá löggjöf, sem við fáum senda í pósti.Það sæmir varla fullvalda þjóð. Með inngöngu í ESB mundum við styrkja fullveldi okkar en ekki veikja. 

Ef aðildarríki ESB kalla sig ennþá sjálfstæð og fullvalda þá þarf eitthvað nýtt hugtak til að lýsa stöðu þeirra ríkja sem eru utan ESB og ráða sér sjálf í raun og veru. Sjálfstæði þýðir að standa á eigin fótum en alls ekki að vera háður stærri heild. Fullvalda þjóð hefur vald til að setja sér eigin lög og fylgja þeim eftir.

Jón Baldvin telur Eystrasaltsþjóðirnar gott fordæmi fyrir Ísland. Aðstæður þeirra voru hins vegar allt aðrar en okkar þegar þær kusu að ganga í ESB. Þær voru ekki aðili að EES og þurftu skjótan aðgang að markaði ESB. Hann var ekki í boði án inngöngu. Þær óttuðust ásælni Rússa og leituðu skjóls hjá ESB. ESB leiðin var því valin í neyð og þrátt fyrir það afsal fullveldis sem í því fólst.

Ísland hefur þegar afsalað nokkrum hluta fullveldisins með aðild að EES og líka með því að vera aðili að Sameinuðu Þjóðunum og öðrum alþjóðasamtökum en við erum fullvalda þjóð í öllum þeim miklivægu málaflokkum sem lúta að sérstöðu okkar og sjálfstæði. Við stýrum okkar eigin hafsvæði, veiðum, landbúnaði, utanríkismálum ofl. 100%.

Innan ESB myndum við hafa c.a. 0.03% áhrif á ÖLL okkar mál sem er augljóslega nánast fullkomið áhrifaleysi en Jón telur það betri kost en að við ráðum 100% um flest okkar mikilvægustu mál. 

Það hlýtur að vera augljóst að innan ESB mun fullveldi Íslands því minnka en ekki styrkjast. 

2. Ekki núna – kannski seinna. Það tekur tíma – nokkur ár allt í allt – að semja um aðild og upptöku evru, breyta stjórnarskrá og leggja aðildar­samning undir þjóðar­atkvæði. Einmitt þess vegna töpum við á því að draga málið á langinn. Einmitt þess vegna þurfum við að byrja samnings­ferlið strax. Og þetta er nauðsynlegt, af því að traustur gjaldmiðill og lægri vextir á lánum eru forsenda þess, að við getum unnið okkur út úr kreppunni. Til þess þurfum við að semja við Evrópusambandið núna, ekki seinna. Af því að Evrópusambandsaðild er partur af lausninni á bráðavandanum, en ekki framtíðarmúsík, sem við dönsum eftir einhvern tíma seinna.

Aðildarumsókn þarf vandlegan undirbúning og samstöðu hjá þjóðinni ef vel á að takast. Óðagot í samingum við ESB þýðir að við náum einfaldlega ekki eins góðum samningum. Ísland stendur mjög illa að vígi til að knýja fram undanþágur og þarf að styrkja stöðu sína áður en gengið er til samninga. 

ESB á í miklum erfiðleikum núna og er ekki von á mikilli "gjafmildi" við samingaborðið við slíkar aðstæður. Nú þarf hver að sjá um sig og sína. Betra væri að semja þegar ESB er komið á beinu brautina.

Traustur gjaldmiðill og lægri vextir koma ekki fyrr en eftir mörg ár. Ísland fær ekki aðild að EMU fyrr en það sýnir fram á að það getur stýrt eigin gjaldmiðli. Þá verður líklega enginn áhugi á að taka upp Evru.

3. Evrópusambandið veitir engar varanlegar undanþágur. Með öðrum orðum, það er ekki hægt að semja við Evrópusambandið. Þetta er ósatt. Allar þjóðir (og þær eru núna 27) sem hafa samið um aðild, hafa fengið viðurkenningu á brýnustu þjóðarhagsmunum í aðildarsamningum. Það er sjálf aðferðafræði Evrópusambandsins að leysa ágreiningsmál með samningum, á grundvelli laga og réttar. 

Aðildarsamningar hafa sömu þjóðréttarlegu stöðu og sjálfur stofnsáttmálinn. Það þýðir að þeim verður ekki breytt – þeir fela í sér varanlega lausn – nema við samþykkjum breytinguna sjálf. Dæmi um sérlausnir með vísan til sérstakra aðstæðna eru mýmörg. Gott dæmi er sérlausn fyrir heimskautalandbúnað Finna og Svía norðan 62° breiddargráðu. Með EES-samningnum hefur Ísland þegar yfirtekið um tvo/þriðju hluta af regluverki ESB. Meðal samningsmarkmiða er að fá viðurkenningu á sérlausn fyrir íslenskt fiskveiðistjórnunarsvæði. 

Jón fullyrðir að ALLAR 27 þjóðir hafi fengið viðurkenningu á brýnustu þjóðarhagsmunum í aðildarsamingum. Eftir töluverða yfirlegu tókst mér ekki að koma auga á neinar mikilvægar undanþágur í aðildarsamningi Búlgaríu og Rúmeníu, og fáar í aðildasamningi Tékklands, Eistlands, Kýpur, Lettlands, Litháen, Ungverjalands, Möltu, Póllands, Slóveníu og Slóvakíu. Vona að lesendur leiðrétti mig ef þetta er rangt.

Noregi var einmitt meinað um varanlegar undanþágur hvað varðar sameiginlegu fiskveiðistefnuna. Írland fékk inn varanlegt ákvæði um hlutleysi í utanríkismálum og stríði en ef Írland samþykkir Lissabon sáttmálann í þjóðaratkvæði þá er það ákvæði niður fallið.

Í öðrum löndum hefur Lissabon sáttmálinn ekki verið settur í þjóðaratkvæðagreiðslu heldur samþykktur af þingi hvers aðildarríkis. Varanlegar undanþágur geta því fallið niður sem hluti af stærra máli og framþróun sambandsins.

Sérlausn heimskautalandbúnaðar norðan 62° Breiddargráðu byggir á að sækja styrki til Brussel. Reglan er að gefa ekki undanþágu frá reglum ESB en beita styrkjum sem plástri vegna tjóns. Svíþjóð og Finnland greiða miklu meira til Brussel til að standa undir styrkjakefum ESB en þeir fá til baka.

4. Þeir stela af okkur auðlindunum. Þetta er skröksaga. Aðildarþjóðir Evrópusambandsins ráða sjálfar yfir auðlindum sínum. Bretar ráða sjálfir yfir sinni Norðursjávarolíu; Þjóðverjar yfir sínum kolanámum í Ruhr, Spánverjar yfir sínum ólívulundum og Finnar yfir sínum skógar­lendum. Með sama hætti munum við, Íslendingar, ráða yfir okkar eigin orkulindum í fallvötnum og jarðvarma. Okkur er í sjálfsvald sett, hvernig við högum eignaréttarskipan á auðlindum – hvort þær eru í einka- eða þjóðareign.

Í dag á Ísland allar sínar auðlindir óskiptar og setur sér lög um nýtingu þeirra. Fiskimiðin eru auðlind en engin ESB þjóð hefur sjálfræði yfir fiskimiðum sínum, það vald er í Brussel. Hingað til hefur ESB ekki gert tilkall til annarra auðlinda en fiskimiða. Með Lissabon sáttmálanum kemur þó inn ákvæði sem gefur ESB rétt til að ganga að orkulindum ef nauðsyn krefur. Ef Lissabon sáttmálinn tekur gildi þá er ESB vissulega komið með rétt til að hlutast um orkulindir aðildarríkja sinna. Það er réttur sem ESB hafði aldrei en ætlar sér að fá. Það er ekki hægt að útiloka að nauðsyn krefji að aðrar auðlindir fari sömu leið.

5. Við glötum yfirráðum yfir fiskimiðunum. Það er óhætt að fullyrða að það verður engin breyting á úthlutun veiðiheimilda innan íslenskrar lögsögu við aðild að Evrópusambandinu. Grundvallarreglur um sögulegan rétt og hlutfallslegan stöðugleika þýða að aðrar þjóðir öðlast engan rétt til veiða innan íslensku lögsögunnar. Eina breytingin verður sú, að útlendingar munu öðlast rétt til að fjárfesta í íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum. Rétt eins og Samherji t.d. hefur fjárfest í sjávarútvegsfyrirtækjum innan ESB. (70 prósent af tekjum Samherja koma utan Íslands). 
Vegna samkeppnis­yfir­burða íslensks sjávarútvegs er þetta kostur en ekki galli. Þetta er til dæmis leið til að losa sjávarútvegsfyrirtækin út úr skuldum, sem þau eru sokkin í vegna kvótabrasks. Hverri þjóð er heimilt að setja nánari reglur til að tryggja löndun og fullvinnslu afla í heimahöfn, þannig að tekjur skili sér til heimalandsins.

Við inngöngu í ESB verður hafið umhverfis landið undir stjórn ESB. Vald til lagasetningar um fiskveiðar á Íslandsmiðum færist til ESB. Umboð til samninga um hlutdeild í deilistofnum fer til ESB. Reglan um hlutfallslegan stöðugleika er til endurskoðunar hjá ESB. Við glötum semsé yfirráðum yfir fiskimiðunum. 

6. Sameiginleg fiskveiðistefna ESB rústar sjávarútveginn. Hin sameiginlega fiskveiðistefna Evrópusambandsins (CFP) er undantekning frá þeirri grundvallarreglu, að sérhver aðildarþjóð ráði ein yfir auðlindum sínum. Ástæðan er auðskilin. Öldum saman hafa margar þjóðir stundað veiðar úr sameiginlegum fiskistofnum á sameiginlegu hafsvæði, t.d. á Norðursjónum. Til þess að gæta jafnræðis var reglusetning um nýtingu sameiginlegra fiskistofna færð til Evrópusambandsins. Aðildarríkin verða síðan að semja sín í milli um framkvæmd stefnunnar og nýtingu auðlindarinnar. 
Þetta fyrirkomulag helgast af þessum sérstöku aðstæðum. Það gegnir allt öðru máli um íslensku fiskveiðilögsöguna. Hún er algerlega aðskilin frá hinu sameiginlega hafsvæði ríkjanna við Norður­sjó. Helstu nytjastofnar okkar eru allir staðbundnir. Að því er varðar flökkustofna, þá semjum við nú við Evrópusambandið og aðrar nágrannaþjóðir um nýtingu þeirra. Breytingin verður sú, að eftir aðild semjum við innan Evrópusambandsins um okkar hlut. 
Í ljósi þessara aðstæðna munu Íslendingar setja fram þá samningskröfu, að íslenska lögsagan verði sérstakt fiskveiðistjórnarsvæði. Rökin fyrir þessari kröfu eru, að hér sé um brýnustu þjóðar­hagsmuni að ræða. Fyrir þessu eru fjölmörg fordæmi. Allar aðildarþjóðir hafa fengið viðurkenningu á brýnustu þjóðarhagsmunum. Það sem auðveldar okkur að ná þessari samningsniðurstöðu er, að það er ekkert frá Evrópusambandinu eða aðildarþjóðum þess tekið og við gerum engar kröfur um að taka neitt frá þeim, sem þær hafa átt. Þess vegna ætti ekki að vera torvelt að ná fram slíkri samnings­niðurstöðu, sem væri viðunandi fyrir báða aðila. 



Jón telur "ekki torvelt" að undanskilja fiskveiðar undan fiskveiðistefnu ESB og færir reyndar fyrir því ágæt rök. Ekkert bendir hinsvegar til þess að ESB sé sammála Jóni, þvert á móti hafa talsmenn ESB ítrekað að Ísland muni alls ekki fá undanþágu frá fiskveiðistefnunni. Samningsstaða Íslands er veik.

Fiskveiðistefna ESB hefur reyndar rústað sjávarútveg ESB. Í grænbók ESB um endurskoðun stefnunnar eru 88% stofna sagðir ofveiddir, þar af 30% við að hruni komnir, brottkast er gríðarlegt, offjárfesting í skipum, tap á greininni og svindlað á styrkjum.

7. Landbúnaðurinn mun leggjast af. Þetta er dæmigerður hræðslu­áróður. Samningsniðurstaðan varðandi íslenskan landbúnað mun sennilega taka mið af sérlausn Finna og Svía um þeirra heimskauta­landbúnað. Sú lausn felur m.a. í sér, að okkur verður í sjálfsvald sett að styrkja eigin landbúnað umfram þá styrki, sem fást úr sameiginlegum sjóðum ESB. En starfs­umhverfi landbúnaðarins hefur verið að breytast og mun halda áfram að breytast. Búum fækkar um leið og þau stækka, vegna hagræðingar. Það er framhald af ríkjandi þróun. Aukið viðskiptafrelsi með landbúnaðarafurðir mun hvort eð er verða staðfest, þegar yfirstandandi samningalotu alþjóðaviðskiptastofnunarinnar (WTO) lýkur. 
Starfsskilyrði landbúnaðarins munu því breytast, hvort heldur við göngum í ESB eða ekki. Styrkir frá ESB eru ekki framleiðslutengdir heldur beinast frekar að búsetu, byggðastefnu og innviðum á landsbyggðinni. Innlend landbúnaðarframleiðsla mun því áreiðanlega taka breytingum, hvort heldur við göngum í ESB eða ekki. En í þeim breytingum felast líka tækifæri fyrir sumar greinar landbúnaðarins. Þar getum við mikið lært af Svíum, en sænsk landbúnaðarframleiðsla hefur styrkt stöðu sína eftir aðild á innri markaðnum. 



Landbúnaður mun ekki leggjast af en hann mun verða háður styrkjum ESB sem koma auðvitað út úr þeirri margmilljarða greiðslu sem Ísland þarf að greiða árlega í styrkjahít sambandsins. Þessar ódýru landbúnaðarvörur verða nefnilega að stóru leiti niðurgreiddar með sköttum á heimilin í landinu. 

Smærri bændur á Íslandi munu þurfa að eyða miklum tíma í að fylla út umsóknarform um styrki eða leggja ella upp laupana. Landið verður enn háðara innflutningi sem ógnar fæðuöryggi þjóðarinnar. 

8. Evrópusambandið er ólýðræðislegt. Engin önnur fjölþjóðasamtök hafa hjálpað jafnmörgum þjóðum til að losna frá arfleifð einræðis og kúgunar og að byggja upp stofnanir og starfshætti lýðræðis eins og Evrópusambandið. Þetta á við um Spán, Portúgal og Grikkland. Þetta á við um þjóðir Mið- og Austur-Evrópu. Þetta á við um vinaþjóðir okkar við Eystrasalt. Þetta á við um hinar nýfrjálsu þjóðir á Balkan­skaga. Fyrir utan átökin á Balkan­skaga, þar sem Evrópusambandið gætir nú friðarins, hefur þessi lýðræðisþróun átt sér stað án valdbeitingar. Evrópusambandið er því sterkasta friðar- og lýðræðisafl í okkar heimshluta. Þar að auki er Evrópusambandið öðrum fyrirmynd um það, hvernig efnahag og lífskjörum hinna fátækari þjóða hefur verið lyft upp á stig hinna, sem betur hefur búnast. 

Evrópusambandið er því öflugt jöfnunarafl að því er varðar efnahags- og lífskjaraþróun íbúanna. Innan Evrópusambandsins er að finna rótgrónustu lýðræðisþjóðir heims. Eftir hrun horfast Íslendingar í augu við veikleika og vankanta okkar lýðræðisskipunar. Við ættum að láta ógert að kveða upp sleggjudóma um vanþroska lýðræði annarra. Við höfum ekki efni á því.



Það er full langt gengið að þakka ESB að hafa innleitt lýðræði á Spáni eða öðrum löndum sambandsins. Lýðræði var fremsta krafa fólksins í þessum löndum og fólkið kom lýðræðinu á.

Evrópusambandið verður ekki lýðræðislegt þótt Ísland eða einhver önnur lönd eigi í vandræðum með að höndla sitt lýðræði. 

ESB er sagt ólýðræðislegt vegna þess að ákvarðanir eru teknar af fulltrúum sem ekki hafa verið lýðræðislega kosnir. Valdið er komið mjög langt frá kjósendum. Það eru helst lobbíistar stórfyrirtækja og hagsmunasamtaka sem geta náð eyrum valdhafana í Brussel. ESB tekur ekki einu sinni mark á NEI í þjóðaratkvæðagreiðslum. Þjóðaratkvæðagreiðslan er bara endurtekin seinna þar til JÁ er niðurstaðan. 

9. Við erum svo smá að við höfum engin áhrif innan ESB. Það eru vandfundin þau fjölþjóðasamtök í veröldinni, þar sem smáþjóðir hafa jafnmikil áhrif og innan Evrópusambandsins. Af 27 aðildar­þjóðum ESB eru 21 skv. skilgreiningu smáþjóðir. Forystumönnum þessara þjóða ber saman um að smáþjóðirnar hafi styrkt stöðu sína með aðild að ESB í samanburði við að standa einar utan garðs. Þær þjóðir kallast stórþjóðir, sem geta farið sínu fram, án þess að taka tillit til annarra. 

Stórþjóðir geta haft sitt fram í krafti efnahagslegra yfirburða eða hervalds. Það eru hinar stærri þjóðir innan Evrópusambandsins (eins og t.d. Þjóðverjar, Frakkar og Bretar) sem með aðild sinni hafa afsalað sér valdi og skuldbundið sig til að leysa ágreiningsmál innan bandalagsins með samningum, á grundvelli laga og réttar. Friðsamleg lausn deilumála er brýnasta hagsmunamál smáþjóða. Sú aðferðafræði Evrópusambandsins að leysa ágreiningsmál með samningum er því smáþjóðum í hag. 

Innan Evrópusambandsins gætir vaxandi tilhneigingar til svæðisbundins samstarfs. Innan Evrópusambandsins munu Íslendingar skipa sér í sveit með öðrum Norður­landaþjóðum og Eystrasaltsþjóðum í svæðisbundnu samstarfi innan ESB. Með því móti munum við styrkja stöðu okkar í samanburði við það að standa einir utan garðs.



Rök Jóns ganga út á að smáþjóðir hafi meiri áhrif innan ESB en í nokkrum öðrum samtökum. Punkturinn er bara sá að við erum ekki að íhuga inngöngu í nein önnur samtök og í ESB höfum við eftir sem áður sáralítil áhrif.

Jón Baldvin bendir á að aðeins stórþjóðir geti farið sínu fram án tillits til annara. Enginn er að segja að Ísland hafi þörf fyrir að troða öðrum um tær með valdi. Málið snýst hins vegar um að hafa full forræði yfir eigin málefnum, eigin fiskveiðilögsögu og utanríkismálum. 

Nýleg skýrsla ESB segir 10 ný aðildarríki mjög óánægð með áhrifaleysi sitt í ESB. Mörg þessara ríkja þurftu áður að leita til Moskvu með sín málefni en Brussel er sögð jafnvel verri.

Ísland yrði fámennasta aðildarríki ESB. Það fengi líklega 3 af 345 atkvæðum í ráðherraráðinu, 5 sæti af 785 á evrópuþinginu. Afstaða okkar til mála hefur því lítil sem engin áhrif á niðurstöður.

Við getum styrkt samstarf okkar við norðurlöndin, ef við teljum það auka áhrif okkar á einhverjum sviðum, en það má gera án þess að  ganga í ESB.

10. Það eru allir vondir við okkur í ESB, sbr. reynsluna af Bretum og Icesave. Þetta er misskilningur. Fórnarlömbin í Icesave-málinu voru breskir og hollenskir sparifjár­eigendur og á endanum íslenskir skattgreiðendur. Skúrkarnir voru eigendur og forráðamenn Landsbankans, sem buðu sparifjáreigendum í þessum löndum hæstu vexti til þess að fá þá til að trúa sér fyrir sparifé sínu, til þess að bjarga sjálfum sér úr lausafjárkreppu við endurfjármögnun eigin skulda. 

Að því er varðar Holland, þá stungu þeir af, án þess svo mikið sem þakka fyrir sig. Íslensk yfirvöld vissu frá upphafi, að útibú íslenskra banka alls staðar á EES-svæðinu, voru undir íslenskum bankaleyfum, undir íslensku eftir­liti og undir íslenskri sparifjártryggingu lögum samkvæmt. Það vorum við sem brugðumst. Þetta réttlætir að sjálfsögðu ekki hefndar­ráðstafanir Breta með því að beita hryðjuverkalögum. En af einhverjum ástæðum hafa íslensk stjórnvöld ekki treyst sér til að höfða mál gegn Bretum til að fá því hnekkt. Þau skulda okkur skýringu á því. 

Sannleikurinn er sá, að Íslendingar hafa notið góðs af samstarfi við grannþjóðir. Við höfum notið góðs af Norðurlandasamstarfinu. Við nutum góðs af Marshall-aðstoðinni án þess að fullnægja settum skilyrðum. Við nutum góðs af varnarsamstarfinu við Bandaríkjamenn – græddum m.a.s. á því, á meðan aðrar þjóðir færðu fórnir í þágu landvarna. Við höfum notið góðs af EES-samningnum, sem með einu pennastriki veitti okkur aðgang á jafnréttisgrundvelli að stærsta fríverslunarsvæði heims. Og við höfum notið góðs af Evrópusamstarfinu á mörgum sviðum, ekki síst að því er varðar vísindi og rannsóknir, menntun og menningu. Við erum vegna uppruna okkar, sögu og menningar Evrópuþjóð og eigum heima í samstarfi evrópskra lýðræðisríkja. 



Það hefur enginn sagt að allir séu vondir við okkur í ESB. Þetta snýst bara um hagsmuni og ESB hefur þá hagsmuni að láta Ísland borga eins mikið og mögulegt er í Icesave málinu. Jafnvel þótt það þýði að íslenskur almenningur sem hefur tapað meiru en dæmi eru um, taki líka á sig skuldir einkarekinna banka sem hann hafði enga stjórn á.

Þetta sýnir einfaldlega að ESB er ekki góðgerðastofnun og það er barnaskapur að halda að ESB hafi í hyggju að "hjálpa" Íslandi í nokkru máli. Ef Íslandi verður hleypt í ESB er það vegna þess að það hjálpar ESB að gera það.

11. Evrópusambandið er sósíalískt ríkisforsjárbákn og/eða valdastofnun heimskapítalismans í anda frjálshyggju. Bíðum hæg. Hvort tveggja getur ekki verið satt, enda er sannleikurinn sá, að hvorugt er sannleikanum samkvæmt. Hægri öfgamenn í Bandaríkjunum fyrirlíta Evrópusambandið á þeirri forsendu að það sé hálfsósíalískt velferðarapparat, sem hafi misst alla lyst á að standa við bakið á Bandaríkjamönnum í ofbeldisverkum þeirra vítt og breitt um heiminn. 

Það má til sanns vegar færa að þjóðfélagsgerð flestra Evrópuþjóða dregur í vaxandi mæli dám af hinu norræna velferðarríki miklu fremur en af óbeisluðum kapítalisma í amerískum dúr. Evrópuþjóðir verja takmörkuðum fjármunum til vígbúnaðar og stefna ekki að heimsyfirráðum. Evrópusambandið er friðarafl í okkar heimshluta. Helmingurinn af allri þróunaraðstoð við fátækar þjóðir kemur frá Evrópusambandinu og Evrópusambandið er frumkvöðull um umhverfisvernd á heimsvísu. 

Þrátt fyrir þetta vilja ýmsir vinstrimenn telja sér trú um, að Evrópusambandið sé valdastofnun í þjónustu fjármagns og í anda frjálshyggju. Þeir sem því trúa ættu að gera samanburð á velferðar­þjónustu og félagslegum réttindum almennings í ríkjum Evrópu í samanburði við hið hráslagalega og mannfjandsamlega auðræði í Bandaríkjum Norður-Ameríku. Sá samanburður mun leiða hið sanna í ljós. 

Það ætti líka að auðvelda vinstrimönnum að kveða upp úr um það, hvort heldur þeir vilja að Ísland framtíðarinnar verði skrípamynd af amerískum kapítalisma eða virkur þátttakandi á jafnréttisgrundvelli í samstarfi hinna norrænu velferðarríkja innan vébanda Evrópusambandsins. 

Ellefta firran er alveg ný fyrir mér. Treysti mér ekki til að rekja þetta.

Líklega hef ég gleymt einhverju mikilvægu en treysti þér til að koma með gagnlegar ábendingar og athugasemdir fyrir Jón Baldvin.

ESB gefur sér falleinkun í stjórnun fiskveiða

Á vefsíðu ESB um stjórnun fiskveiða má finna vinnublað sem telur upp helstu ágallana við sameiginlega fiskveiðistefnu Evrópusambandsins. Þar kemur m.a. fram að 88% af fiskistofnum eru ofveiddir, þar af eru 30% stofna að hruni komnir. Auk gegndarlausrar ofveiði eru önnur helstu vandamál offjárfesting í skipum, óhóflegt brottkast, ólöglegar veiðar og almennur taprekstur í greininni svo eitthvað sé nefnt.

Fiskveiðistefna ESB leit fyrst dagsins ljós árið 1983 og hefur síðan þá verið endurskoðuð á 10 ára fresti  nú síðast árið 2002. Þær úrbætur sem þá voru lagðar til hafa enn ekki komist í framkvæmd nema að litlu leyti.

Það hefur aldrei vantað vilja hjá Brussel til að innleiða góða fiskveiðistefnu. Árangurinn hefur hins vegar vantað.

Þótt ekki hafi enn tekist að koma úrbótum frá 2002 í framkvæmd er nú lagt í að ræða frekari úrbætur sem skuli innleiða árið 2012. Stefnumiðin hljóma eins og áður mjög vel, en í ljósi reynslunnar er vissara að fóstra efasemdir um árangurinn.

Fyrir þá sem vilja lesa sér til er upplagt að lesa Grænbókina Reform of the Common Fisheries Policy sem kom út þann 22. apríl sl. (28 bls.)

Nokkuð hefur borið á þeim misskilningi að ef Íslendingar ganga án tafar í ESB geti þeir haft mikil áhrif á þær úrbætur sem gerðar verða á fiskveiðistefnu sambandsins árið 2012. Þetta er ekki alls kostar rétt. Þótt við gætum viðrað skoðanir okkar munu raunveruleg áhrif á stefnu ESB fara algerlega eftir íbúafjölda landsins. Ísland mun ekki ná neinu í gegn sem ESB finnst ekki góð hugmynd hvort sem er.

Jafnvel þótt farið yrði að ráðum Íslendinga er ekki víst að það myndi duga. Getuleysi ESB til að framfylgja eigin fiskveiðistefnu í gegnum tíðina vekur ekki traust.

Krónan er eitt öflugasta tækið sem við höfum

Krónan er eini kosturinn sem okkur býðst næstu árin. Það sem kemur hinsvegar mörgum á óvart er að hún er líka besti gjaldmiðillinn fyrir Ísland til framtíðar.

Allt þetta tal um að krónan sé ónýt eða hún eigi sér ekki framtíð er misskilningur. Það sem hefur verið í ólagi er sjálf hagstjórnin og stjórn gjaldeyrismála. Vandinn varð til þegar krónunni var fleytt í lok mars 2001. 

Hvernig getur sú mynt verið ónýt sem dugði til að koma okkur úr sárri fátækt í hóp ríkustu þjóða heims? Ég leyfi mér að draga í efa að okkur hefði gengið betur að byggja upp efnahag landsins þó við hefðum búið við Dollara, Evru eða einhverja aðra heimsmynt undanfarin 40 ár.  Líklega hefði okkur gengið verr.

Meginkosturinn við að hafa eigin gjaldmiðil er hann gerir okkur kleyft að halda atvinnulífinu samkeppnishæfu við önnur ríki. Gengi krónunnar má stilla þannig að atvinna sé næg og viðskiptajöfnuður jákvæður. Ef við tökum upp erlendan gjaldmiðil mun hann sjaldnast vera rétt stilltur fyrir okkar aðstæður. Afleiðingin verður atvinnuleysi og ofþensla á víxl nema svo vel vilji til að aðstæður okkar séu einmitt eins og meðaltalið í útgáfulandi gjaldmiðilsins. Það væri fágætt. Atvinnuleysi er útbreitt vandamál í Evrópu og augljóslega miklu alvarlegra vandamál en verðbólga eða gengissveiflur.

Frá árinu 2006 fór gengi krónunnar að ganga verulega úr samhengi við efnahag landsins. Stórfellt innstreymi erlends fjármagns vegna virkjana, hávaxta og spákaupmennsku réðu ferðinni og krónan ofreis gjörsamlega.  Nú erum við að súpa seyðið af þessu mikla misræmi. Afleiðingin er gjaldþrot og stórfellt atvinnuleysi.

Ef við tökum hér upp erlenda mynt eins og Evru eða Dollar munum við ganga í gegnum slíkar sveiflur reglulega. Útlenda tökumyntin mun verða úr takti við okkar aðstæður og afleiðingarnar eru til skiptis innflutningur á vinnuafli og fólksflótti. Jafnvægi á vinnumarkaði verður fremur undantekning en regla.

Við Íslendingar höfum lifað afar góðu lífi þrátt fyrir gengissveiflur og verðbólgu. Þetta eru auðvitað vandamál en frekar smávægileg á við það atvinnuleysi sem þjóðin er að kynnast núna.

Full atvinna um áratuga skeið var að verulegu leyti sveigjanleika krónunnar að þakka.

En hvað um aðgang að erlendu fjármagni? Vilja erlendir fjárfestar koma með peninga inn í landið ef krónan er áfram? Ég man ekki betur en að við höfum haft ágætan aðgang að erlendu fjármagni gegnum tíðina. Hvernig tókst okkur annars að komast í þessar miklu skuldir?

Núna stynja atvinnurekendur allstaðar í heiminum um skort á lánsfé. Ekki kenna þeir krónunni um það. Sumir íslenskir atvinnurekendur virðast hins vegar halda að krónunni sé um að kenna. Það er auðvitað rangt.

Útlendingar eru fúsir til að fjárfesta í arðbærum fyrirtækjum, líka á Íslandi, ef fjárfestingartækifærið er gott. Fjárfestar þurfa að dreifa áhættu milli landa og gjaldmiðla. Það getur því verið kostur að bjóða upp á gjaldmiðil hér sem sveiflast ekki í takt við aðra miðla.

Þeir sem fjárfesta á Íslandi verða auðvitað að geta treyst því að geta ávallt fengið greiddan út sinn arð og endurheimta höfuðstól fjárfestingarinnar þegar og ef þeir vilja. Íslenska Ríkið þarf að tryggja þann rétt með skýrum og gagnsæjum reglum.

Við höfum nú lært af biturri reynslu að jafn lítil mynt og krónan má alls ekki fljóta. Hlutverk hennar verður að takmarkast við innlend viðskipti. Það þarf að verja hana gegn spákaupmennsku og óeðlilegum fjármagnshreyfingum. Með nútíma tækni má reka slíkar gjaldeyrisvarnir með þeim hætti að 98% allra erlendra viðskipta finni aldrei fyrir þeim.

Inn- og útstreymi fjármagns vegna risavaxinna framkvæmda eins og virkjana þarf auðvitað að meðhöndla sérstaklega svo gengi myntarinnar verði ekki fyrir óeðlilegum breytingum sem trufla atvinnulífið í heild.

Þeir sem gera sér vonir um lægri raunvexti af lánum ef tekin verður upp Evra ættu að líta til Grikklands þar sem vextir af lánum eru mun hærri en í Þýskalandi. Samt er Evra í Grikklandi. Hvernig má þetta vera? Jú Grikkland er skuldugra en Þýskaland og það er það sem skiptir mestu máli um vaxtastigið. Við fáum ekki vexti niður á Íslandi fyrr en við höfum greitt okkar skuldir niður að miklu leyti. Allt annað er óskhyggja.

Kostir þess að halda krónunni áfram eru í raun miklu veigameiri en ókostirnir. Það er okkur fyrir bestu að hætta að tala krónuna niður.

Krónan gefur okkur einmitt þann sveigjanleika og viðbragð sem við þurfum til að koma atvinnulífinu í fullan gang aftur og vinna okkur út úr vandanum.